Tra Từ Điển Đạo Phật

thuộc về giới ly dục ly ác pháp, là một loại thiền xả tâm có tầm có tứ, tâm được giải thoát vì đã ly dục ly bất thiện pháp. Sơ Thiền làm chủ cuộc sống (sanh), thuộc về tâm, nên còn có rất nhiều tên như:

1- Tịnh chỉ ngôn ngữ

2- Ly dục, ly ác pháp,

3- Sống trầm lặng,

4- Sống độc cư,

5- Sống phạm hạnh,

6- Bất động tâm định,

7- Vô tướng tâm định,

8- Sơ Thiền,

9- Tầm, tứ, hỷ, lạc, nhất tâm,

10- Giới luật thanh tịnh,

11- Tâm không phóng dật,

12- Tâm vô dục, vô ác pháp.

Sơ Thiền chỉ là một trạng thái an lạc, thanh thản, có tầm, có tứ, có hỷ, có lạc của tâm bất động. Sơ Thiền không phải là một trạng thái thiền vắng lặng, không có tiếng ồn đi vào tai. Ý của Phật dạy “tịnh chỉ ngôn ngữ để nhập Sơ Thiền”, tức là phòng hộ sáu căn, là sống độc cư.

Chỉ có độc cư mới phòng hộ sáu căn trọn vẹn, nhờ có phòng hộ sáu căn trọn vẹn, tâm mới không phóng dật, tâm không phóng dật, thì tâm mới ly dục ly ác pháp, tâm ly dục ly ác pháp tức là tâm nhập Bất Động Tâm Định.

Từ Bất Động Tâm Định mới nhập được Sơ Thiền. Sơ Thiền là định của tâm, chứ chưa phải là định của thân, nhưng nó chính là chánh thiền định của Phật giáo, đi từ chỗ xả tâm ly dục ly ác pháp mà vào. Nhờ có thiền này nên tâm được an lạc, thanh thản và vô sự; nhờ có thiền này mà giới luật mới thanh tịnh và nghiêm trì; nhờ có thiền này mà tâm mới an trú trong Phạm hạnh; nhờ có thiền này mà oai nghi tế hạnh của người tu sĩ mới xứng đáng là đệ tử của đức Phật; nhờ có thiền này chúng ta mới thấy tâm hồn giải thoát thật sự.

Còn sổ tức là pháp môn ức chế tâm không tầm không tứ “ngồi yên như người chết” khi ý thức không khởi niệm thì cho đó là nhập Sơ Thiền.